Osobine crvene ribizle i mogućnost uzgoja na prostoru BiH
Crvena ribizla (Ribes rubrum) je grmolika višegodišnja drvenasta biljka koja najčešće raste u visinu do 120 cm. Plodovi crvene ribizle su slatkasto-kiselog okusa i prijatnog mirisa. Mogu se koristiti u svježem stanju ali isto tako i kao sirovana za proizvodnju đemova, bezalkoholnih pića i sl. Plodovi su bogati vitaminima i mineralima. Komparacije radi plodovi crne ribizle imaju čak četiri do osam puta više vitamina C nego limun i narandža. Crvena ribizla je diuretično voće te se uglavnom preporučuje kod hipertenzije i osoba sa povišenom masnočom u krvi.
Iako šire područje BiH karakterišu povoljni uslovi za uzgoj crvene ribizle, ova vrsta voća neopravdano još uvijek nije našla širu proizvodnju. Drugim riječima, grmovi ribizle se mogu naći tek u pojedinim okućnicama. Povoljni zemljišni i klimatski uslovi naše zemlje čine ovu vrstu vrlo perspektivnom za njen uzgoj na većim površinama. Usitnjenost posjeda koja je također karakteristična pojava za naše uslove predstavlja drugi ograničavajući faktor za odabir rentabilnih vrsta kakva je i sama ribizla.
Agroekološki uslovi za uzgoj crvene ribizle
Crvenoj ribizli najviše odgovaraju dobro drenirana i prozračna zemljišta. Idealna su ilovasta ili glinovita tla sa visokim sadržajem organske materije. Budući da se osnovna masa korijenovog sistema zadržava na dubini od 30 cm, potrebno je izbjegavati pješčana zemljišta, koja karakteriše gubitak vlage posebno tokom ljetnih mjeseci. Idealan raspon pH vrijednosti tla je 6,2 do 6,5.
Za postizanje optimalnog roda kvalitetnih plodova potrebno je da biljke crvene ribizle budu izložene suncu barem pola dana kao i da im se osigura dovoljno vlage posebno tokom sušnog perioda. Za ovu namjenu se najčešće koristi navodnjavanje kap po kap. Crvena ribizla cvjeta početkom maja što je čini manje osjetljivom na kasne proljetne mrazeve a samim tim pogodnom za uzgoj na većoj nadmorskoj visini (600 – 1000 m.n.v).
Sortiment crvene ribizle
Kada je u pitanju odabir sorte crvene ribizle, na našem tržištu je zastupljeno nekoliko visokokvalitetnih kultivara od kojih se izdvajaju Rovada i Jonkher van Tets. Obje sorte daju visokokvalitetne plodove i imaju iste uslove spram uzgoja. Budući da je crvena ribizla samooplodna vrsta, prilikom podizanja zasada nije neophodno saditi sortu oprašivača. Međutim, bez obzira na ovu karakteristiku, veći i kvalitetniji prinos se može očekivati sadnjom više kultivara.
Sadnja ribizle
Prije podizanja zasada ribizle poželjno je uraditi hemijsku analizu zemljišta kojom će se utvrditi osnovni parametri plodnosti tla i to pH reakcija zemljišta i prisutnost pojedinih minerala, prije svega fosfora i kalija. Biljke ribizle imaju skromne zahtjeve spram azota u toku vegetacije, međutim zahtjevi za kalijem su nešto veći. Prije sadnje je potrebno zaorati 50kg/dunum NPK (7:20:30) i jednu tonu stajskog đubriva.
Za podizanje zasada crvene ribizle neophodno je obezbjediti kvalitetan sadni materijal. Za tu namjenu najčešće se koristi kontejnerski tip sadnica koji se može naći na našem tržištu. Postoje tri osnovna tipa uzgoja crvene ribizle i to: špalirski sistem uzgoja, uzgoj u grmovima i uzgoj u sistemu živica. U zavisnosti od sistema uzgoja varira i broj sadnica na jedinici površine. Kod špalirskog sistema uzgoja, sadnice se sade na razmak od 30-35 cm, dok je u sistemu žive ograde taj razmak još manji. Kada je u pitanju sistem uzgoja u vidu žbunova, sadnice se sade na razmak od jedan metar unutar reda i 2,5-3 m između redova. Međuredno rastojanje se određuje na osnovu mehanizacije koja će se koristiti za održavanje međurednog prostora. Najčešći tip uzgoja crvene ribizle je u sistemu žbunova, pri ćemu na jedan dunum površine može stati cca 333 biljke. Crvena ribizla se može saditi u jesen i proljeće, međutim iskustvo je pokazalo da prednost treba dati jesenjoj sadnji radi bolje adaptibilnosti biljke na nove uslove uzgoja.
Plodonošenje crvene ribizle
Osnovu plodonošenja crvene ribizle čine jednogodišnji izdanci i jednogodišnje grančice koje rastu na dvo i trogodišnjim izdancima. U svakom cvatu nalazi se do dvadeset zelenkastih cvjetova raspoređenih u grozdove. Oprašivanje se odvija posredstvom insekata, najčešće putem medonosne pčele. Period od početka cvjetanja do plodonošenja je 70-100 dana. Drugim riječima berba ribizle počinje u julu i traje sve do kraja septembra. Berba se provodi kada je 90% plodova zrelo. Još jedna od prednosti koja karakteriše crvenu ribizlu u odnosu na druge voćne vrste je činjenica da se plodovi ne moraju odmah ubrati nakon što dozriju, nego se isti mogu ostaviti na grančicama još 4-6 sedmica bez da izgube na kvalitetu.
Uz provođenje svih adekvatnih mjera, očekivani prinos se kreće u rasponu 2-5 kg po biljci, pri čemu se puni rod može očekivati već nakon treće godine od sadnje (cca 1000-1665 kg/dunum).
Njega zasada ribizle
Održavanje kontinuiranog uroda visokokvalitetnih plodova podrazumijeva provođenje svih agrotehničkih (okopavanje, đubrenje, navodnjavanje) i pomotehničkih mjera (rezidba). Rezidba je neizostavna mjera koja se provodi u intenzivnim zasadima a ista za cilj ima da se otklone stari i bolesni dijelovi grma te na taj način kreira više životnog prostora za mlade izdanke koji su glavni nosioci roda. Pravilnom rezidbom se obezbjeđuje bolja prozračnost i osunčanost unutrašnjosti grma što za posljedicu ima manju mogućnost pojave gljivičnih oboljenja. Adekvatnim održavanjem ekonomska isplativost zasada ribizle može biti duža od 25 godina.
Orijentacioni troškovi podizanja zasada crvene ribizle (1 dunum)
| Vrsta operacije | Količina | Cijena (KM) | Ukupno (KM) |
| Analiza zemljišta (po potrebi) | 1 | 65,00 | 65,00 |
| Oranje | 1 | 150,00 | 150,00 |
| Stajsko gnojivo | 120,00 | 120,00 | |
| Mineralno đubrivo NPK | 50kg | 45/25kg | 90,00 |
| Sadnice | 333 | 6,00 | 1998,00 |
| Sistem za navodnjavanje (kap po kap) | 1 | 350,00 | 350,00 |
| Ukupni troškovi | 2773,00 |
Usporedbe radi, prosječan prinos krompira po dunumu je 3,5 tona, dok mu je prodajna cijena 0,50 KM/kg. Sa druge strane prosječna prodajna cijena crvene ribizle prelazi 6 KM/kg a prinos čak I više od jednu tonu. Svi gore navedeni parametri ukazuju da je crvena ribizla označena kao perspektivna kultura za uzgoj u BiH.
Tekst pripremila: Agronom, LEJLA GRBO
Iz MKF “Lider” kažu da nude rješenje za sve izazove i potrebe poljoprivrede, bilo da je riječ o proizvodnji ili uslugama u ovom sektoru. Potvrđuju nam da se i oni oslanjaju na dugoročnu saradnju zasnovanu na obostranom povjerenju i partnerskom odnosu.
“Nudimo pakete finansijskih i besplatnih, nefinansijskih usluga prilagođen potrebama i interesima poljoprivrednika tokom cjelokupnog trajanja saradnje. Finansijski ih podržavamo u nabavci opreme i poljoprivrednih mašina, izgradnji ili adaptaciji objekata, nabavci stoke i peradi, sjemenskog/sadnog materijala, đubriva i stočne hrane te ostalih investicija vezanih za poljoprivredu ili kombinaciji navedenih namjena“, navode iz ove fondacije.
U paketu nefinansijskih usluga su savjetovanje, edukacija, asistencija, promocija, uvezivanje, razmjena iskustava i razvoj ideja. Također, razvili su i platformu za male privrednike Pravi lider, koja poljoprivrednicima omogućava besplatno oglašavanje proizvoda i usluga, pristup edukacijama, uspostavljanje novih partnerstava i pristup informacijama o svim aktuelnim sadržajima vezano za njihov biznis.
